Οικονομία : όνομα θηλυκό και ουσιαστικό.
Από την αρχαία ελληνική «οἰκονομία» (= «οἶκος» + «νέμομαι» ).
Και όπως επισημαίνεται στο λεξικό, οικονομία είναι:
1. η τέχνη της διαχείρισης των εσόδων και εξόδων ενός σπιτιού, ενός ιδιώτη ή ενός κράτους
2. επιστήμη που μελετά τα φαινόμενα που αφορούν την παραγωγή, τη διανομή και την κατανάλωση
3. διοικητικές και νομικές διαχειριστικές πράξεις ενός ή πολλών φυσικών προσώπων ή νομικών προσώπων που σχετίζονται με την παραγωγή και τη διάθεση αγαθών, την ορθή διαχείριση και εξοικονόμηση πόρων 4. η αποφυγή της σπατάλης
5. οι οικονομίες: τα χρήματα που έχει αποταμιεύσει κάποιος
6. (στη λογοτεχνία) η συνοχή μεταξύ των τμημάτων ενός έργου, η πρόνοια που λαμβάνει ο συγγραφέας ώστε το έργο να είναι ισορροπημένο.
Με όλες αυτές τις ιδιότητες της οικονομίας θα αποπειραθεί να ασχοληθεί αυτή η νέα στήλη, στο καινούργιο ταξίδι που επιχειρεί το kavos news, στη πολυκύμαντη θάλασσα της δημοσιογραφίας και ειδησεογραφίας.
Παραφράζοντας τον Λέοντα Τολστόϊ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η οικονομική ιστορία είναι ένας κωφός που απαντά σε ερωτήσεις τις οποίες κανένας οικονομολόγος δεν τού έθεσε.
Ο 19ος αιώνας γέννησε δυό μεγάλες προσωπικότητες στην ιστορία της οικονομικής επιστήμης. Τον πρώτο! οικονομολόγο Ανταμ Σμιθ, αναμφίβολα μια από τις πιο καθοριστικές προσωπικότητες στην ιστορία των ιδεών και θεμελιωτή της πολιτικής οικονομίας , που με το βιβλίο του “Ο πλούτος των εθνών” έθεσε την θεωρητική βάση της ελεύθερης αγοράς και του οικονομικού φιλελευθερισμού.
Στον αντίποδα, ο Γερμανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, ιστορικός, δημοσιογράφος και οικονομολόγος! Καρλ Μαρξ εμπνεύστηκε από τις αντιλήψεις που εκφράζονται στο έργο του Σμιθ σε σχέση με την εργασία, το κεφάλαιο, το μισθό, το κέρδος, την υπεραξία και προχωρώντας σε παραπέρα ανάλυση και κριτική επεξεργασία, οδηγήθηκε στη δική του θεωρία για τη λειτουργία του καπιταλισμού, με επιστέγασμα το μεγαλειώδες έργο του “Το Κεφάλαιο”.
Τι θα έλεγαν οι δυό μεγάλες αυτές μορφές για την προ-κορωνοιοιού κρίση, που ζήσαμε την τελευταία δεκαετία και τι για την βαθειά ύφεση της μετα-κορωνοιού εποχής,, που προβλέπει οικονομική κατάρρευση χειρότερη απ αυτήν του 1930,με την Παγκόσμια Τράπεζα να μιλάει για 60 εκατομμύρια ανθρώπους στο σημείο της απόλυτης φτώχειας;
Τι αλλάζει στην πράξη; Η «νέα οικονομία» , η αποκαλούμενη και “άυλη ” διαφέρει αισθητά από την «παλαιά», καθώς στον αναπτυγμένο κόσμο αλλάζει ο τρόπος παραγωγής πλούτου και προστιθέμενης αξίας. Σ αυτή τη ‘νέα οικονομία” το δαπανηρό είναι η παραγωγή της πρώτης μονάδας. Η δεύτερη μονάδα και οι επόμενες έχουν μικρό ή και μηδενικό κόστος, εντός κάποιων ορίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το φάρμακο .Βλέπουμε τον αγώνα δρόμου πολιτικών, οικονομολόγων και ερευνητών για το εμβόλιο του κορωνοιού και τους πανηγυρισμούς στα χρηματιστήρια Νέας Υόρκης, Τόκιο και Φρανκφούρτης, σαν αντίδραση σε ειδήσεις που εξάπτουν την φαντασία καθώς τα ποσά που διατίθενται, από τις ΗΠΑ κυρίως, είναι ιδιαιτέρως μεγάλα.
Στο φάρμακο, το δυσκολότερο είναι να ανακαλύψεις το μόριο. Το κόστος παρασκευής του ίδιου του φαρμάκου, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις τιμές των γενόσημων (generiques) φαρμάκων, είναι πολύ μικρότερο απ’ ό,τι η απόσβεση των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη που κοστολογείται στα φάρμακα τα οποία έχουν πάρει άδεια.
Και αυτή είναι μία σημαντική μεταβολή του «παραδείγματος», είτε από την σκοπιά του Σμιθ, είτε από την αντίστοιχη του Μαρξ.
Και για να έρθουμε και λίγο στα δικά μας, η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ύφεση 15% για το 2ο τρίμηνο του 2020 γι αυτό ρίχνει το εμπροσθοβαρές πακέτο των 24 δις στην αγορά, βάζοντας πορτοκάλια και μήλα στο ίδιο καλάθι είναι αλήθεια, προσδοκώντας να περιορίσει τελικά την ύφεση στο 8%. Μιλώντας ο κ.Μητσοτάκης για πακέτο στήριξης της εργασίας και όχι της ανεργίας ,μας θύμισε κάτι απ τη φρασεολογία της Αντιπολίτευσης αλλά εκείνο που κρίνεται στη πράξη είναι η εφαρμογή. Όχι η πατρότητα της έννοιας .Και τα αποτελέσματα είναι αυτά που μετράνε για τους πολίτες αυτής της χώρας, που επιβραβεύονται με διεθνείς επαίνους για την υπεύθυνη στάση τους στην πανδημία αλλά χρειάζονται κάτι χειροπιαστό, πέρα από τα επιδόματα, για την επόμενη μέρα. Γιατί η ελπίδα ότι τα μέτρα θα απωθήσουν την πανδημία, ήταν μια ελπίδα ριζωμένη στο φόβο κυρίως. Φόβο για τον Covid-19 αλλά και για την αναποτελεσματικότητα των μηχανισμών του κράτους στο σύστημα υγείας βασικά αλλά και όχι μόνο.
Η νέα φάση που ζούμε τώρα, η φάση του RESTART, με την ελευθέρωση των ταξιδιών, με τις παλινωδίες για τη μάσκα, με την είδηση ότι ο τουρισμός ανοίγει χωρίς τεστ και χωρίς καραντίνες , απειλεί σοβαρά την εμπιστοσύνη των πολιτών, σε περίπτωση που εκδηλωθεί νέο κύμα. Και ενώ όλοι απεύχονται ένα νέο πυρήνα κρουσμάτων, πληθαίνουν οι φωνές ότι το ερώτημα «δεν είναι αν θα υπάρξει δεύτερο κύμα, αλλά πότε και πόσο μεγάλο θα είναι». Ο λόγος; Η ανοσία ανά την Ευρώπη κινείται μετά 2% και 14% , «πράγμα που αφήνει ακόμη το 85% έως 90% του πληθυσμού ευάλωτο».
Ας ελπίσουμε ότι αυτή η εσωτερικευμένη υπερηφάνεια από τον εξαιρετικά χαμηλό αριθμό κρουσμάτων στην Ελλάδα δεν θα θιγεί από τον εξαιρετικά χαμηλό βαθμό ανοσίας του πληθυσμού, αν και εφ όσον εκδηλωθεί δεύτερο κύμα της πανδημίας και η ελπίδα από το άνοιγμα, από το RESTART καλυφθεί από πέπλα φόβου.
Και θα χαλάσει το σκηνικό των πρόωρων εκλογών που στήνει η Κυβέρνηση, όπως υπαινίσσονται οι κακεντρεχείς, έστω κι αν είναι παροχές έκτακτης ανάγκης.
*Η Χριστίνα Κωλέττη σπούδασε Οικονομικά και υπηρέτησε το εγχώριο τραπεζικό σύστημα -30 και πλέον έτη- από θέσεις ευθύνης.